جنبش جهانی رنگین‌کمانی‌ها و دگرباشان جنسی از روز ۱۷ ماه مه، روز IDAHOBiT یا روز مبارزه با LGBTهراسی پیروزی‌های بزرگی به دست آورده است.
دو کشور ازدواج همجنس‌ها را قانونی کرده‌اند و راه مبارزه با سایر تبعیض‌های جنسی و جنسیتی را هموار کرده‌اند. در آستانه ۱۷ ماه می، ایرلند که بر قدرت کلیسا پیروز شد و با به همه‌پرسی گذاشتن لایحه «برابری در ازدواج» آن را تصویب کرد و بعد امریکا، در آستانه ۴۶امین سالگرد جنبش برابری‌خواهانه دگرباشان و رنگین‌کمانی‌ها با رأی دیوان عالی این کشور به رسمیت نشناختن ازدواج همجنس‌ها را مغایر قانون اساسی فدرال اعلام کرد.
در هردو مورد، در حالی‌که در متن قوانین از عبارت «ازدواج همجنس‌ها» (same-sex marriage) یا « برابری در ازدواج» (marriage equality) استفاده شده است، رسانه‌ها از عبارت «ازدواج همجنس‌گرایان» (gay marriage) استفاده کرده‌اند و این جایگزینی در رسانه‌های فارسی‌زبان مثل بی‌بی‌سی فارسی و رادیو فردا که مخاطبان گسترده‌ای دارند، بیشتر به چشم می‌آید. این اتفاق ممکن است در نگاه اول پیش‌پا‌افتاده به نظر برسد، اما وقتی به تأثیر و اهمیت رسانه‌ها در جریان‌سازی و آگاهی‌بخشی واقف باشیم، به خوبی می‌دانیم که هر واژه مفهومی متفاوت را منتقل می‌کند و رسانه باید تا آنجا که می‌تواند بر گزارش واقعیت وفادار و متعهد باشد.
این موضوع تازه نیست و در سال‌های اخیر گزاره «ازدواج هم جنس‌ها» برای اشاره به قوانین مشابه، مثلاً در فرانسه به ندرت در اخبار استفاده شده است و این نشانه‌ای از بستر مونوسکشوالیتی، یعنی تک‌جنس‌گرامحوری جامعه، سیاست و فرهنگی است که در آن زندگی می کنیم. این تفکر تا جایی پیش می‌رود که اوباما هم در نطق تبریک خود و اشاره به قانون ازدواج همجنس‌ها از واژه‌های «ازدواج همجنس‌گرایان» (gay marriage) استفاده می‌کند. تصویر غلط محدودیت گرایشهای جنسی به همجنس‌گرایی یا دگرجنس‌گرایی موجب می‌شود رسانه‌ها، سیاستمداران و مردم وقتی نمی‌خواهند در مورد ازدواج یک زن و یک مرد صحبت کنند، از ازدواج همجنس‌گرایان حرف بزنند.
حساسیت به واژه‌ها یا پیش‌گیری از تبعیض؟
جایگزینی مفهوم ازدواج همجنس‌ها با ازدواج همجنس‌گرایان نه تنها به اهمیت این قوانین به شدت آسیب می‌رساند، که بخش بزرگی از جامعه دگرباش و رنگین‌کمانی، از جمله دوجنس‌گراها و همه‌جنس‌گراها، کوییرها و هیچ‌جنس‌گراها را به حاشیه می‌راند و نادیده می‌گیرد.
بی‌تردید سهم بزرگی از این سهل‌انگاری – در بسیاری موارد نادانسته و ناخواسته – بر دوش رسانه‌هاست که اخبار را از منبع قانون‌گذار به مخاطب منتقل می‌کند و ترجیح می‌دهد به جای ازدواج همجنس‌ها از ازدواج همجنس‌گرایان بگوید.
حتی بعضی از کشورها، جنس و جنسیت را هم از نظر قانونی تابع دوتایی زن و مرد نمی‌دانند و قانون ازدواج را برای دو نفر از هر جنس و جنسیتی به رسمیت می‌شناسند و حتی ازدواج با همجنس یا جنس مخالف در قوانینشان ذکر نمی‌شود. با توجه به اینکه برخی رسانه‌های فارسی‌زبان خود تولیدکننده اخبار نیستند و معمولاً اخبارشان را به نقل از خبرگزاری‌های جریان اصلی وانگلیسی زبان منتشر می‌کنند، این رسانه‌ها بیش از رسانه‌های غربی از عبارت ازدواج همجنس‌گرایان به جای ازدواج با همجنس استفاده می‌کنند. گاهی در متن خبرها و گزارش‌های رسانه‌های فارسی‌زبان از ازدواج با همجنس صحبت به میان می‌آید، اما در تیتر‌ها همیشه از عبارت ازدواج همجنس‌گرایان استفاده شده است.
برای مثال با مطالعه مطلبی در رادیو زمانه یا مطلبی در وبلاگ رنگین‌کمانی ایران وایر با تیتر «قانونی شدن ازدواج برای همه ازجمله همجنس‌گرایان» این طور به نظر می‌رسد که کلمه همجنس‌گرا باید حتماً در تیتر استفاده شود. یکی از استدلال‌های رایج روزنامه‌نگاران و سردبیران، آسان‌نویسی و استفاده از کلیدواژه‌های آشنا برای مخاطب عام است. عبارت «ازدواج با همجنس» یا «ازدواج همجنس‌ها» پیچیدگی خاصی ندارد و به راحتی برای خواننده فارسی‌زبان قابل فهم است.
در بدترین حالت این پرسش را در ذهن مخاطب مطرح می‌کند که چرا از واژه همجنس‌گرا استفاده نشده است و البته نتیجه این پرسش هم چیزی جز حساسیت و آگاهی در مورد گستره گرایشهای جنسی و هویت‌های جنسیتی نیست. چنین رویکردی تنها مختص رسانه‌های فارسی‌زبان نیست. رسانه‌هایی که به زبان‌های دیگر از جمله انگلیسی یا فرانسوی و آلمانی منتشر می‌شوند نیز بارها از این قانون به عنوان قانون ازدواج همجنس‌گرایان یاد کرده‌اند. یا زمانی که از ازدواج دو همجنس که یکی از آن‌ها دوجنس‌گرا، همه‌جنس‌گرا یا کوئیر بوده نوشته‌اند، ازدواج را ازدواج یک زوج همجنس‌گرا توصیف کرده‌اند.
این موضوع بارها از سوی فعالان حقوق دگرباشان جنسی و رنگین‌کمانی‌ها مورد اعتراض قرار گرفته است. برای مثال یکی از اولین زوج‌هایی همجنسی که به صورت قانونی در ایالت ماساچوست آمریکا ازدواج کردند، روبین اوکس و پگ برپل[۱] بودند. روبین اوکس از شناخته شده‌ترین فعالان حقوق دوجنس‌گرایان در آمریکاست که کتاب‌ها و مقالات زیادی در زمینه دوجنس‌گرایی منتشر کرده است.
با این وجود عمده رسانه‌های امریکا و کشورهای دیگر از این ازدواج به عنوان ازدواج دو همجنس‌گرا یاد کردند و موجب اعتراض اوکس شدند. اولریش و درنن[۲] یک زوج دوجنس‌گرا که سال‌ها برای حق ازدواج با همجنس جنگیده‌اند هم تجربه مشابهی داشتند و در رسانه‌ها به عنوان لزبین معرفی شدند.
شاید به نظر برسد که این دو عبارت تفاوت معنایی چندانی ندارند، اما در واقع استفاده از عبارت «ازدواج همجنس‌گرایان» به جای «ازدواج همجنس‌ها» به معنی نادیده گرفتن سایر اعضای جامعه دگرباشان جنسی و رنگین‌کمانی‌ها است که با این قانون امکان ازدواج با همجنس خود را پیدا کرده‌اند.
علاوه بر همجنس‌گرایان[۳]، دوجنس‌گرایان[۴]، همه‌جنس‌گرایان[۵]، کوئیرها [۶]، افراد فاقد علاقه به رابطه جنسی[۷] و همچنین افرادی که از اطلاق نام و برچسب ویژه‌ای به گرایش جنسی‌شان پرهیز می‌کنند نیز شامل این قانون می‌شوند.
بدین ترتیب هر فردی که بخواهد با همجنس خود عقد ازدواج ببندد می‌تواند به صورت قانونی و رسمی از این حق برخوردار شود. ازدواج با همجنس، فرد غیرهمجنس‌گرا را تبدیل به یک همجنس‌گرا نمی‌کند، همان طور که ازدواج با جنس مخالف به معنای دگرجنس‌گرا بودن افراد نیست. دوجنس‌گرایی، همه‌جنس‌گرایی و کوئیر بودن گرایشهای جنسی و هویت جنسیتی مستقلی هستند که فارغ از جنس و جنسیت و گرایش جنسی فردی که با آن‌ها رابطه جنسی یا احساسی دارد، ثابت می‌ماند.
گروه‌های متعدد رنگین‌کمانی و دگرباشان جنسی و حامیان آن‌ها در ایالت‌های مختلف آمریکا و حتی سایر نقاط جهان، برای تصویب قانون ازدواج همجنس‌ها سال‌ها مبارزه کرده‌اند. در این میان گروه‌هایی که در آمریکا به صورت خاص تنها بر روی حقوق دوجنس‌گرایان و همه‌جنس‌گرایان تمرکز می‌کنند، در این زمینه فعال بوده‌اند. حالا که قرار است که هر فردی فارغ از جنس‌اش بتواند با هر فرد دیگری ازدواج کند، ترجمه و جایگزینی «ازدواج همجنس‌ها» با «ازدواج همجنس‌گرایان» به معنی تحریف این قانون و قوانین مشابه است.
پیامد استفاده از این عبارت نادیده گرفتن سایر دگرباشان جنسی و عادی‌سازی این نادیده گرفته شدن طیف‌های رنگین‌کمانی در جامعه و رسانه‌ها و از آن مهم‌تر کاهش فروکاستن اهمیت و فراگیری این نوع قوانین است که به افراد فارغ از جنس و گرایش جنسی شان امکان ازدواج داده است.
[۱] Robyn Ochs and Peg Preble
[۲] Ulrich and Drennen
[۳] Homosexuals: gays and lesbians
[۴] Bisexuals
[۵] Pansexuals
[۶] Queers
[۷] Asexuals
نمایش
کلیه نظرات پس از بررسی و تایید مدیر وبسایت، بهصورت عمومی منتشر می‌شوند