سال ۲۰۱۶ سالی تاریخی برای دوجنسگرایان در سطح بین‌المللی بود. برگزاری سومین کنفرانس اروپایی دوجنسگرایان و تأسیس بخش «دوجنسگرایی» در سازمان جهانی همجنسگرایان، دوجنسگرایان، تراجنسیتی‌ها و میان‌جنسی‌ها (ایلگا) از جمله مهمترین اتفاقات این سال در حوزه دوجنسگرایی بودند.

ما هم در سایت دوجنسگرا به عنوان یک گروه نوپا و کوچک ایرانی سعی کردیم بیش از گذشته در مجامع بین المللی رنگین کمانی‌ها حضور پیدا کنیم. از آنجایی که بسیاری از دوجنسگرایان ایرانی و افغان که از آغاز کار سایت دوجنسگرا در سال ۲۰۱۵ با ما در تماس بوده‌اند، به نحوی درگیر مشکلات پناهجویی بوده‌اند، با حضور در کنفرانس‌های مختلف تلاش کردیم توجه فعالان دیگر را به مشکلات خاص پناهجویان دوجنسگرا جلب کنیم.

در پی تماس بیشتر با گروه‌های مختلف فعال در زمینه حقوق پناهجویان رنگین کمانی و شرکت در سیمنار‌ها و کنفرانس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، بیش از پیش اطمینان یافتیم که این دسته از پناهجویان نه تنها ممکن است با تبعیض از سوی کارکنان سازمان ملل و اداره‌های مهاجرت کشورهای غربی مواجه شوند، بلکه حتی بسیاری از گروه‌های حامی پناهجویان رنگین کمانی نیز از پناهجویان دوجنسگرا حمایت چندانی نمی‌کنند.

در این گزارش به برخی از مهمترین کنفرانس‌های رنگین کمانی سال گذشته و سهم دوجنسگرایان در آن‌ها می‌پردازیم.

‌

کنفرانس دوجنسگرایان اروپا

سومین کنفرانس دوجنسگرایان اروپا در انتهای ماه جولای (۷ تا ۱۰ مرداد ماه) ۲۰۱۶ در آمستردام هلند با شرکت بیش از ۲۲۰ فعال حوزه دوجنسگرایی از اروپا، آمریکا و استرالیا برگزار شد. این کنفرانس ۱۳ سال پس از دومین کنفرانس دوجنسگرایان در دوبلین پایتخت ایرلند ۱۳برگزار شد. اولین کنفرانس دوجنسگرایان اروپا هم سال ۲۰۰۱ در رتردام هلند برگزار شده بود. هم‌زمان با این کنفرانس، برای اولین بار نیز یک روز کامل در دانشگاه آمستردام به تحقیقات دانشگاهی در حوزه دوجنسگرایی اختصاص داده شد. دو نماینده سایت دوجنسگرا کارگاهی آموزشی‌ درباره مشکلات پناهجویان دوجنسگرا در اروپا برگزار کردند و از فعالان دوجنسگرا دعوت کردند تا در حمایت از پناهجویان دوجنسگرا، با گروه‌های حامی پناهجویان بیشتر همکاری کنند.

کنفرانس اروپایی ایلگا  

۲۰ امین کنفرانس اروپایی سازمان جهانی همجنسگرایان، دوجنسگرایان، تراجنسیتی‌ها و میان‌جنسی‌ها (ایلگا) از ۱۹ تا ۲۲ اکتبر(۲۸ مهر تا ۱ آبان)  در نیکوزیا، پایتخت قبرس برگزار شد. علی‌رغم این‌که تعداد زیادی از فعالان دوجنسگرا چند ماه پیش به کنفرانس دوجنسگرایان اروپا پیوسته بودند، تعداد فعالان دوجنسگرایی که در این کنفرانس ایلگا شرکت کردند بسیار محدود بود. برخی از فعالان دوجنسگرا دلیل عدم علاقه به شرکت در این کنفرانس را تجربه ناخوشایندشان از برخوردهای دوجنسگراستیزانه برخی از شرکت کنندگان کنفرانس‌های قبلی می‌دانستند. در جلسه‌ای که در ابتدای کنفرانس برای شرکت کنندگان دوجنسگرا برگزار شد، تعداد محدود حاضران از ترس‌شان برای مواجهه با دوجنسگراستیزی سایر شرکت کنندگان در کنفرانس گفتند. سخنرانی نماینده سایت دوجنسگرا در این کنفرانس، که مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه پناهجویان دوجنسگرا بود، تنها برنامه‌ مرتبط با دوجنسگرایی در این کنفرانس ۴ روزه محسوب می‌شد. فعالان حامی پناهجویان رنگین کمانی نیز جلسه‌ غیررسمی‌ای در حاشیه این کنفرانس داشتند.

کنفرانس جهانی ایلگا

در ۲۸ امین کنفرانس جهانی ایلگا که ۲۸ نوامبر تا ۲ دسامبر(۸ تا ۱۲ آبان) در بانکوک پایتخت تایلند برگزار شد، بیش از ۷۰۰ فعال اجتماعی از سراسر دنیا شرکت داشتند. مطابق کنفرانس‌های پیشین ایلگا، یک روز قبل از شروع کنفرانس‌ اصلی، پیش‌کنفرانس‌های جداگانه کوچکتری برای بررسی مسائل گروه‌هایی که مورد تبعیض مضاعف قرار می‌گیرند از جمله زنان، ترنس‌ها و دوجنسگرایان برگزار شد. در پیش‌کنفرانس دوجنسگرایان، یکی از نمایندگان سایت دوجنسگرا باز هم درباره وضعیت پناهجویان دوجنسگرا صحبت کرد.

– تاسیس رسمی بخش دوجنسگرایی در ایلگا

در سال‌های اخیر، ایلگا برای تحقیق وترویج در زمینه گروه‌های به حاشیه رانده شده، بخش‌های مختلفی در داخل جامعه رنگین کمانی ایجاد کرده است. تا چندی پیش این بخش‌ها تنها شامل ترنس‌ها، میان‌جنسی‌ها و زنان بود. ایده تاسیس بخش دوجنسگرایی در سازمان ایلگا سال‌ها بود که از سوی فعالان حقوق دوجنسگرایان پیگیری می‌شد. در نهایت بالاخره در کنفرانس سال‌ گذشته برای اولین بار به صورت رسمی منشی و معاون منشی این بخش انتخاب شدند و گزارشی از خواسته‌های دوجنسگرایان که در پیش‌کنفرانس دوجنسگرایی مورد بحث قرار گرفته بود، ارائه شد. نادیده نگرفتن دوجنسگرایان در ایلگا، حمایت از تحقیقات علمی و پروژه‌های مرتبط با دوجنسگرایی و توجه به نقض حقوق بشر دوجنسگرایان از جمله حقوق پناهجویان دوجنسگرا مهمترین خواسته‌های مطرح شده از سوی دوجنسگرایان بود.

– دیدار با گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه گرایش جنسی و هویت جنسیتی

یکی از مهمترین برنامه‌های کنفرانس سال گذشته، دیدار با اولین گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه تبعیض و خشونت براساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی بود. سپتامبر ۲۰۱۶ پروفسور ویتیت مونتاربورن به عنوان یک گزارشگر مستقل موضوعی با رای اکثر کشورهای عضو سازمان ملل انتخاب شد. خوشبختانه تلاش‌های کشورهایی که حقوق و تنوع گرایش‌های جنسی و هویت‌های جنسیتی را به رسمیت نمی‌شناسند، برای لغو ماموریت این گزارشگر به جایی نرسید.

گزارشگران مستقل موضوعی در سازمان ملل، محققان مستقلی هستند که درباره نقض حقوق بشر گروه خاصی از افراد به سازمان ملل گزارش می‌دهند. آن‌ها در تهیه این گزارش‌ها معمولاً‌ از محققان و فعالان اجتماعی کمک می‌گیرند و ممکن است در روند این کار به کشورهای مختلف سفر کنند. گزارش‌ آن‌ها می‌توانند بر ارزیابی سازمان ملل از وضعیت حقوق بشر یک کشور یا حتی مصوبات کلی‌تر این سازمان، مثلاً‌ در بالابردن استانداردهای حقوق بشر در یک موضوع خاص تاثیر بگذارد.

گروه‌های مختلف رنگین کمانی در حاشیه کنفرانس جهانی ایلگا با این استاد دانشگاه تایلندی دیدار کردند. نماینده سایت دوجنسگرا در دیدار با گزارشگر ویژه سازمان ملل خواستار توجه بیشتر به وضعیت پناهجویان دوجنسگرا به خصوص پناهجویان دوجنسگرای ایرانی ساکن ترکیه شد.

اولین جلسه عمومی دیدار نمایندگان دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی با این گزارشگر ویژه ۲۴ام و ۲۵ام ژانویه ۲۰۱۷ در مقر سازمان ملل در شهر ژنو سوئیس برگزار شد. امیدواریم ماموریت این گزارشگر ویژه بتواند به بهبود وضعیت حقوق بشر رنگین کمانی‌ها در سراسر دنیا کمک کند.

سایت دوجنسگرا، یکی از پروژه‌های داوطبانه انجمن مردمی «اسپکتروم» است که در ژوییه سال ۲۰۱۴ در فرانسه به ثبت رسیده است.