فایده گرایی، دگرجنسگرامحوری و پورن دگرباشان
صنعت پورن سیاست مردمحوری و خشونت مردانه را در پورن عمومی باز تولید می‌کند. همچنین دگرجنسگرامحوری در سایه عدم توجه به پورن دگرباش و برای کسب منفعت بیشتر صورت می‌گیرد. بازیگران پورن دگرباش در سایت‌های خصوصی و عمومی، در جهت تداوم کاستی‌های پورن دگرباش حرکت می‌کنند.
فایده گرایی (۱)، دگرجنسگرامحوری (۲) و پورن دگرباشان (۳)
ساشا هنردوست-هدف از نوشتن این مقاله بسط آن چیزی است که تحت عنوان مردمحوری در صنعت پورن تعریف می‌شود. به همین منظور از یافته‌های پژوهشگران این مقوله برای درک و توضیح مسئله «دیگری» نیز بهره می‌بریم که با عنوان دگرجنسگرامحوری در پورن شناخته می‌شود. همچنین مقایسه و بررسی وضعیت پورن دگرجنس‌گرایان (۴) و دگرباشان جنسی در سه حوزه پورن عمومی (۵)، بی‌دی‌اس‌ام (۶) و پادوستی (۷) را پی می‌گیریم.
مقدمه
دهه‌ها از پیدایش پورنوگرافی (۸) به عنوان یک صنعت می‌گذرد. نظامی که هر روز مخاطبان بیشتری جذب می‌کند و «با حرفه‌های مالی، رسانه‌ای و ارتباطات پیوند دارد» (۹).
در واقع محور صنعت پورن بر سودمندی و فایده گرایی بنا شده است؛ به این صورت که رقابت‌های بیشتری می‌آفریند و تولیدات خود را افزایش می‌دهد. تولیداتی از قبیل: فیلم و مجلات سکسی، راه اندازی و مدیریت سایت‌های پورن، ساخت وسایل و کلوپ‌های جنسی.
اما صنعت پورن برای رسیدن به اهداف خود نیازمند متحدانی نیز هست. به این منظور سایت‌ها و موتورهای جستجو، کارخانه‌های تولید ابزار جنسی، مجلات و دیگر گونه‌های ارتباطات با پورن متحد می‌شوند. در عوض آنها نیز در سود پورنوگرافی سهیم هستند (۱۰).
از نگاه فمینیستی (۱۱)، پورن نه یک لذت همگانی که باز تولیدی است از قدرت مردانه و با توجه به نیاز مرد.
مرد و زن در پورن دگرجنسگرا
مرد مورد نظر صنعت پورن، فرمول‌بندی شده است و در واقع «همان شکل ایده‌آل سرکوبگر اجتماعی به نظر آریس یانگ، مرد سفید پوست دگرجنس‌گرایی است که در جریان اصلی سلطه اجتماعی به لحاظ تاریخی قرار گرفته است» (۱۲).
این مردمحوری در سایه جنسیت‌زدگی (۱۳) رخ می‌دهد و نیازی را بر نیاز دیگر ارجحیت می‌بخشد.
مدل مرکز-پیرامون (۱۴)، در این‌باره کاربرد بجایی دارد. به این منظور تمایل مرد (مرد دگرجنسگرا) در مرکز قرار می‌گیرد و تمایل غیر او به پیرامون رانده می‌شود، اما همین مرکز یک محور اساسی حول خود به پیش می‌راند که شامل بحث “تولید سکس برای مرد دگرجنسگرا” می‌شود.
با این وضع، زن دچار شی‌انگاری می‌شود و نقش ابزار را برای مرد دگرجنسگرا بازی می‌کند. هر چند که بازیگری در پورن اجباری نیست (۱۵).
همچنین مقوله مر محوری در پورن، دچار نوسانات نیز هست. به این منظور که نیاز زن دگرجنسگرا تماماً نادیده گرفته نمی‌شود.
حال که به این موضوع پرداختیم، از یافته‌های آن برای مقایسه و تفسیر دگرجنسگرامحوری و دگرباشی جنسی -در صنعت پورن و با توجه به سه حوزه نامبرده- می‌پردازیم.
منظور ما از پورن عمومی، پورنی است که حداقل در سطح جامعه و افکار عمومی، بیشتر نمود دارد. این مدل پورن شامل مواردی است از جمله: سکس مقعدی، سکس واژنی، ساک زنی، استفاده از سینه‌های زنانه و مواردی این چنینی.
در پورن عمومی دگرجنس‌گرایی، با این تصویر روبرو می‌شویم که زنی نیازمند مورد فعل واقع شدن است و مرد دگرجنسگرا نقش فاعل را بازی می‌کند. این تصویر باز تولید بی‌توجهی به نیاز زن است و زن در پورن عمومی تبدیل به ابزار می‌شود.
این دلیلی بود که فمینیست‌ها برای مقابله با آن برخاستند؛ اما از نگاه بعضی گروه‌ها، پورن دلیل مورد خشونت واقع شدن زنان نیست بلکه نتیجه نوع نگاه مرد سالارانه است که دوباره انتشار می‌یابد.
اوضاع پورن دگرجنسگرا در سه حوزه مورد نظر
به هر حال در پورن مبتنی بر ارباب-بردگی (۱۶)، با حالتی شبیه به تناقض روبرو می‌شویم.
زنی دیگرآزار (۱۷) و خشن که مرد خود آزار (۱۸) را به ابزاری برای تمایل خود تبدیل کرده است. مرد خفت را با کمال میل میپذیرد و از دستورات سرور (۱۹) خود اطاعت می‌کند و از اینکه در اختیار اوست، متشکر است.
گویی دیگر خبری از باز تولید خشونت مردانه و ارجحیت او بر زن نیست و چه بسا مدل بدتر از آن به مرد اعمال شده است. این موضوع تا حدی درست است.
این وارونگی وقتی بیشتر نمود می‌یابد که با تولیدات بالای فیلم پورن در این زمینه، تنوع قابل قبول و استانداردهای لازم فیلم برداری طرف هستیم.
اما تمام موضوع این نیست. در روی دیگر این حالت، زنی است که دیگر -مثل پورن عمومی- مورد خشونت واقع نمی‌شود اما همچنان شی‌شدگی او در جریان است.
همین بحث در پا دوستی دگرجنسگرا نیز مطرح است.
در این حالت از پورن، زنی را می‌بینیم که پاهایش را در اختیار مرد قرار می‌دهد و این مرد شروع به بوسیدن، لیسیدن و برقراری رابطه با آنها می‌کند.
این شبیه به مدل بسیار تنزل یافته بی‌دی‌اس‌ام است، زیرا در اینجا نیز خبری از خشونت علیه زن نیست، زن لذت می‌برد و مرد نیز هم چنین. این تا حدی درست است، اما در بخش دیگر آن تکرار همین شی‌شدگی زن در پورن است. با این حال مردمحوری در پورن دگرجنسگرا مطلق نیست، حتی نیاز زن نیز مطرح می‌شود و این مردمحوری نوسانات و کاهش و افزایش های خود را دارد.
شی‌گونه بودن زن در دو مورد آخر، لزوماً به معنای مرد سالاری نیست. (همچنین پورن بی‌دی‌اس‌ام، خود به نوعی باعث در هم شکستن کلیشه مردانگی و مردسالاری می‌شود و از این جهت خود یک کوییر رادیکال (۲۰) است.)
حال که سه حوزه مورد نظرمان را در پورن دگرجنسگرا توضیح دادیم، به مقایسه آنها با اوضاع پورن دگرباش می‌پردازیم.
پورن دگرباش؛ مقایسه و توضیح
چرا از اصطلاح دگرجنسگرامحوری برای توضیح پورن دگرباش استفاده می‌کنیم؟
همانطور که گفتیم، پورن مبتنی بر منفعت است؛ از این رو علاقه عموم مردم را مد نظر قرار می‌دهد، زیرا سود بیشتر در جمعیت بیشتر است. با این اوصاف، پورن دگرباش دچار کاستی‌هایی می‌شود. در این مورد نیز می‌توان از مدل مرکز-پیرامون استفاده کرد، به این صورت که نیاز دگرجنسگرا در مرکز و نیاز دگرباش در پیرامون قرار دارد.
در مدل دقیق‌تر مرکز-پیرامون از لایه‌ای دیگر به نام نیمه پیرامون نیز استفاده می‌شود. این بخش بین مرکز و پیرامون قرار دارد. ما برای توصیف پورن دو زن از اصطلاح نیمه پیرامون استفاده می‌کنیم و پورن دو مرد را در مقایسه با اینها، پیرامونی می‌دانیم.
حال این سوال را پی می‌گیریم که چرا پورن دو زن در مقایسه با پورن دو مرد، اینقدر تفاوت دارد؟ برای مثال کیفیت فیلم و صدا، تنوع، تعداد فیلم‌ها و استاندارهای لازم تولید یک فیلم پورن، در پورن دو زن به طور قابل توجهی بهتر است تا پورن دو مرد.
آیا این تناقضی در پورن دگرباش است یا اینکه در سایه عواملی دیگر صورت می‌گیرد؟
بحث مردمحوری در پورن را تشریح کردیم. حال این مقوله ما را به درک بهتر تناقض مان کمک می‌کند.
مرد دگرجنسگرا به جنس زن علاقه دارد، جنس زن نیز در پورن دو زن محضور است. با این وجود، پورن دو زن نه برای مخاطب لزبین (۲۱) و دوجنسگرا (۲۲)، که در جهت تمایل مخاطب دگرجنسگرا و -به طور دقیق‌تر- مخاطب دگرجنس‌گرای مرد منتشر می‌شود. حال، اگر به تفاوت قابل توجه بین پورن دو مرد و دو زن بر می‌خوریم، سیاست دگرجنسگرامحوری و مردمحوری را حس می‌کنیم.
این سیاست باعث انحصاری شدن پورن می‌شود. به این شکل که تولیدات خود را منحصر به یک گروه خاص می‌کند و این در نادیده گرفتن نیاز مخاطب دگرباش موثر است.
ما از مردمحوری صحبت کردیم؛ پس می‌توان فهمید چرا پورن دو زن نسبت به پورن دو مرد کیفیت بهتری دارد، اما مگر دگرجنسگرامحوری در پورن حضور ندارد پس چرا در جهت تمایل زن دگرجنسگرا -مثل مرد دگرجنسگرا- عمل نمی‌کند؟ ارجحیت تمایل مرد (دگرجنسگرا) بر زن (دگرجنسگرا) و به نوع دقیق‌تر مردمحوری باعث این تفاوت‌ها است.
با این تفاسیر، اگر نیاز مخاطب لزبین و دوجنسگرا نیز تامین می‌شود نه به طور مستقل که در سایه نیاز مخاطب دگرجنسگرا صورت گرفته است (۲۳).
هر چند کاستی‌های پورن دو مرد همجنس بیشتر در حوزه بی‌دی‌اس‌ام و پادوستی نمایان است. یعنی نیاز عام دگرباش تا حد قابل توجهی تامین می‌شود اما تنوع و توجه به علایق دیگر آنها، در سایه می‌ماند.
حال بحث آخر را دنبال می‌کنیم که چرا پورن استار دگرباش، ابزار می‌شود. تشریح این موضوع بحث را به کاستی های پورن دو مرد مرتبط می‌کند.
شی شدگی و پورن دگرباش
در سایت‌های عمومی پورن، هم گردانندگان سایت امکان آپلود فیلم را دارند و هم عموم مردم.
حال این تصور سخت نیست که باز گذاشتن دست عموم در آپلود چگونه به پورن دگرباش لطمه می‌زند.
عموم مردم از استانداردهای لازم برای تولید فیلم پورن استفاده نمی‌کنند، زوایای فیلم برداری، کیفیت فیلم و صدا و دیگر مسائل عملاً نادیده گرفته می‌شود و نبود تجهیزات فیلم‌برداری ضربه دیگری است به پورن دگرباش. تعداد بالای آپلود عموم وقتی بیشتر جلب توجه می‌کند که مدیران سایت نه خودشان به تنوع، تعداد و کیفیت توجه کامل دارند و نه نظارتی بر حجم آپلودها (که بخش قابل توجهی از آنها آپلود هرز هستند) می‌کنند.
در پورن دگرجنسگرا نیز چنین است اما توجه گردانندگان سایت‌های پورن به تولیدات خود و کیفیت آنها، این کاستی‌ها را کمتر می‌کند.
با این حال سایت‌هایی وجود دارند که به طور مخصوص تنها برای مخاطب دگرباش راه اندازی می‌شوند و کسی جز دارندگان سایت امکان آپلود فیلم را ندارند. تولیدات این سایت های خصوصی، با تجهیزات و استاندارهای لازم صورت می‌گیرد.
و این به ظاهر کمکی است در جهت کم کردن کاستی‌ها. اما این سایت‌ها نه با سیاست رفع مشکل در پورن دگرباش که در جهت فایده‌مندی و سود محوری عمل می‌کنند. به عبارتی روش “پول بده، استفاده کن” را دنبال می‌کنند که خود چاله دیگری است که برای پورن دگرباش کنده می‌شود. در اینجا فایده‌محوری و «سرمایه داری (۲۴) درصدد است که از همه جوانب زندگی پول بسازد و همه چیز را به کالا، حتی احساسات و تمایل جنسی ما را به چیزی که قابلیت خرید و فروش داشته باشد تبدیل کند» (۲۵)، اما بازیگران پورنی که در این سایت ها همکاری می‌کنند، منجر به تداوم و تکامل همین سایت‌ها می‌شوند. آنها در ازای بازیگری حقوق خود را می‌گیرند در حالیکه تعامل آنها سیاست سودمندی را مستحکم می‌کند.
نتیجه
صنعت پورن سیاست مردمحوری و خشونت مردانه را در پورن عمومی باز تولید می‌کند. همچنین دگرجنسگرامحوری در سایه عدم توجه به پورن دگرباش و برای کسب منفعت بیشتر صورت می‌گیرد. کیفیت پورن دو زن همجنس نیز تکرار همان سیاست مردمحوری و دگرجنسگرامحوری است. زنان در پورن دگرجنسگرا و پورن دو زن سیاست‌ها را تداوم می‌بخشند و بازیگران پورن دگرباش در سایت‌های خصوصی و عمومی، در جهت تداوم کاستی‌های پورن دگرباش حرکت می‌کنند.
—————————————————————————————————————————————————————————————————————–
توضیحات:
(۱) Utilitarianism
(۲) Heterosexism
(۳) Queers porn
(۴) Heterosexual
(۵) Public Porn
(۶) BDSM: Bondage, Domination, Sadism, Masochism
(۷)Foot fetishism یا Podophilia
یا پا دوستی حالتی است که در آن شخص علاقه چشمگیری به پا دارد. این وضع در روانشناسی طبیعی شمرده شده است.
(۸) Pornography
(۹) در دسترس است در:
http://bit.ly/2HLgeHf
(۱۰) رجوع شود به: (۹۹)
(۱۱) Feminism
(۱۲) فهم همجنسگرایی ایرانی، مهدی طائف، ص ۶۷٫ برای اطلاعات بیشتر رجوع شود به: Young, 1990, p, 176
(۱۳) Sexism
(۱۴) Center-Periphery,
اصطلاحی که جان فریدمن در ۱۹۹۶ معرفی کرد. این اصطلاح در مطالعات اقتصادی کاربرد دارد که ما از آن در فهم بهتر مطلب سود جستیم.
(۱۵) برای اطلاعات بیشتر رجوع شود به:
https://goo.gl/FXwJ7p
(۱۶) Master-Slave
(۱۷) Sadist
(۱۸) Masochist
(۱۹)Mistress در اینجا منظور ما از این واژه، مفهوم خاصی است در ادبیات BDSM و برای زنی بکار می‌رود که دیگر آزار است. معادل مردانه آن Master است.
(۲۰) Radical Queer
منظور ما از این اصطلاح افرادی هستند که به صورت ریشه‌ای در مقابله با کلیشه‌های جنسی، جنسیتی و دوگانگی‌های این چنینی رفتار می‌کنند و تفکرات رایج مربوط را به چالش می‌کشند. در اینجا این مطرح است که در BDSM بصورت کاملاً پایه‌ای با این به چالش گرفتن‌ها مواجه هستیم.
برای اطلاعات بیشتر رجوع شود به: (۱۲)
(۲۱) Lesbian
(۲۲) Bisexual
(۲۳) ما در این مقاله به طور خود خواسته از واژه دگرجنسگرا استفاده می‌کنیم. پورن بین زن و مرد، لزوماً نیاز فرد دگرجنسگرا را برطرف نمی‌کند، بلکه این تامین نیاز مخاطب دوجنسگرا را نیز به دنبال دارد، اما با توجه به بحث دگرجنسگرامحوری در پورن، این چنین واژه‌ای را بکار بردیم.
(۲۴) Capitalism
(۲۵) رجوع شود به: (۹)